Pałace Kotliny Jeleniogórskiej

W liceum przechodziłam okres fascynacji klasyczną angielską literaturą kobiecą (jeśli można tak nazwać ten gatunek). W plecaku, oprócz zeszytów i podręczników, zawsze miałam którąś z powieści Jane Austen lub jednej z sióstr Brontë, na wypadek nieoczekiwanego okienka w planie lekcji. Wciąż lubię wracać do tych książek w różnej formie, a filmowe adaptacje Dumy i uprzedzenia (z Keirą Knightley i Matthew Macfadyenem) oraz Wichrowych Wzgórz (z Juliette Binoche i Ralphem Fiennesem) należą do moich ulubionych filmów. Bardzo odpowiada mi ich ultra-angielski klimat i długo wydawało mi się, że jest on nie do osiągnięcia poza Wyspami. Ale trafiłam do Kotliny Jeleniogórskiej.

Wycieczkę po pałacach Kotliny Jeleniogórskiej zawdzięczam organizatorom polsko-niemieckiego seminarium, w którym brałam udział w lipcu. Był to prawdziwy pałacowy maraton, a i tak zobaczyliśmy tylko niewielki ułamek tamtejszych rezydencji. Czasu na fotografowanie zawsze było za mało. Dla mnie oznaczało to – jakże by mogło być inaczej – sprint z aparatem fotograficznym. I nie mam tu na myśli metaforycznego sprintu. Pędziłam z jednego miejsca na drugie, by uzyskać ujęcia z jak najlepszej perspektywy i zziajana w ostatniej chwili docierałam na miejsce zbiórki. W Łomnicy przez pół godziny biegałam po pałacowym terenie, tylko po to, by po dołączeniu do grupy dowiedzieć się, że czas do odjazdu został przedłużony o kolejne pół godziny. Typowe. Trzeba jednak przyznać, że tych kilka godzin przeznaczonych na zwiedzanie udało nam się wykorzystać maksymalnie.

Wracając jednak do Jane Austen… Skojarzenia z klimatem angielskiej prowincji nasuwały się same. Wyobrażam sobie, że życie w Kotlinie w XIX w. musiało toczyć się podobnie do życia bohaterów austenowskich powieści. Latem do pałaców zjeżdżała się arystokracja, by wymieniać wizyty, spacerować po pałacowych ogrodach i słuchać koncertów na łonie natury. Z tą tylko różnicą, że nie były to angielskie damy i gentlemani, ale przedstawiciele najznamienitszych pruskich i polskich rodów szlacheckich, z pruską rodziną królewską włącznie. Historia zaborów jest kontrowersyjna, ale trzeba przyznać, że Kotlina Jeleniogórska rozkwitła architektonicznie i towarzysko właśnie pod zaborem pruskim.

Pisząc o Kotlinie Jeleniogórskiej nie można nie wspomnieć, że była ona scenerią dla jednej z najsłynniejszych europejskich historii miłosnych. Jej bohaterami byli: Eliza Radziwiłł, córka namiestnika pozostającego pod kontrolą Prus Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Wilhelm, syn pruskiego króla, późniejszy cesarz niemiecki Wilhelm I. Mimo że Eliza i Wilhelm byli kuzynami, ich ewentualne małżeństwo uznawane było za mezalians i – pomimo zaangażowania najwybitniejszych prawników i genealogów – nie mogło dojść do skutku. Wilhelm ożenił się z inną, ale podobno do śmierci trzymał podobiznę ukochanej na biurku. Marna to pociecha dla Elizy, która nigdy nie wyszła za mąż i zmarła na gruźlicę w wieku 30 lat. Wybaczcie mi mój cynizm, ale nie widzę nic romantycznego w postępowaniu Wilhelma, który przez lata trzymał dziewczynę w niepewności, rujnując jej szanse na zamążpójście.

A oto pałace Kotliny Jeleniogórskiej, które udało mi się zobaczyć. Z przyjemnością wrócę tam jeszcze kiedyś po więcej.

Pałac w Bukowcu

Ten niepozorny pałac to miejsce, gdzie zaczęła się moda na rezydencje w Kotlinie Jeleniogórskiej. Stało się tak za sprawą jego właściciela, hrabiego von Reden. Hrabia założył w Bukowcu park w stylu angielskim, który zachwycił całe Prusy. Niebawem każdy liczący się pruski arystokrata zapragnął mieć własny pałac w okolicy. Wspaniałe siedziby zaczęły powstawać jak grzyby po deszczu.

Pałac w Wojanowie

Ten okazały, neogotycki pałac należał do pruskiej księżniczki Luizy – córki króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III.

Pałac w Łomnicy

Patrząc na pałac w Łomnicy, trudno uwierzyć, że jeszcze niedawno był kompletną ruiną. Na szczęście, jego historia jest historią z happy endem. Pałac został zakupiony przez potomka rodziny von Küster – byłych właścicieli pałacu – i jego żonę. Zwróćcie uwagę, że musieli oni kupić coś, co kiedyś było ich własnością. Dzięki zaangażowaniu von Küsterów, pałac i okoliczne zabudowania znów tętnią życiem.

Pałac w Miłkowie

Najciekawszym odcinkiem historii dóbr w Miłkowie jest czas, gdy znajdowały się one w posiadaniu Hrabiny von Lodron. Hrabina ogarnięta była obsesją znalezienia eliksiru nieśmiertelności i prowadziła w tym celu tajemne badania. Niektórzy twierdzą, że udało jej się odkryć recepturę na wieczną młodość, jako że do dziś miejsce pochówku hrabiny nie jest znane. Może w ogóle go nie ma?

Więcej o pałacach Kotliny Jeleniogórskiej dowiecie się ze strony Fundacji Doliny Pałaców i Ogrodów Kotliny Jeleniogórskiej.

Jeżeli interesuje Was historia Elizy Radziwiłł i Wilhelma I, polecam Wam książkę Na całym świecie tylko ona, autorstwa Dagmar von Gersdorff.